Nie zgłosisz azbestu? Zapłacisz nawet 20 tysięcy grzywny

Z końcem stycznia kończy się czas dla właścicieli nieruchomości na złożenie deklaracji o azbeście na swoim terenie. Brak deklaracji może ich słono kosztować. Grozi za to nawet 20 tys. złotych grzywny. Tymczasem za kilka miesięcy ma wejść w życie nowa ustawa "azbestowa".

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, właściciele nieruchomości mają obowiązek zgłoszenia obecności azbestu na terenie swoich nieruchomości do 31 stycznia każdego roku. Deklaracja dotyczy inwentaryzacji wyrobów azbestowych, co oznacza, że należy zgłosić wszystkie elementy, które zawierają azbest takie jak pokrycia dachowe, elewacje czy rury.

Procedura różni się w zależności od rodzaju podmiotu. Osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami taką azbestową deklarację muszą złożyć wójtowi, burmistrzowi czy prezydentowi. Z kolei przedsiębiorcy mają obowiązek przesłania informacji do marszałka województwa.

Deklarację składa się na formularzu „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest”, który jest dostępny na stronach internetowych urzędów. Niezłożenie deklaracji wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Osoby, które nie zgłoszą azbestu, mogą zostać ukarane grzywną w wysokości nawet 20 tys. złotych.

Azbest przez wiele lat był powszechnie stosowany w budownictwie, zwłaszcza jako pokrycia dachowe i elewacje budynków. Do czasu aż udowodniono jego działanie rakotwórcze dla ludzi. Wdychanie drobnych włókien azbestowych może prowadzić do poważnych chorób płuc, takich jak pylica czy rak płuc.

Sama obecność azbestu nie jest jeszcze zagrożeniem dla zdrowia. Staje się on niebezpieczny dopiero w momencie uszkodzenia (łamanie, kruszenie, cięcie) lub gdy dochodzi do korozji wyrobów zawierających azbest. Procesy te prowadzą do uwalniania włókiem azbestowych, które wraz z wdychanym powietrzem mogą dostać się do organizmu. Skutki szkodliwego działania azbestu nie muszą być natychmiastowe; jego działanie u człowieka może ujawnić się nawet po kilkudziesięciu latach.

Z powodu szkodliwości azbestu w Polsce jego produkcja i stosowanie zostały zakazane w 1998 roku. W 2002 r. Rada Ministrów przyjęła krajowy „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”. Jego realizacja zaplanowana została na lata 2003–2032. Jednocześnie program ma na celu minimalizowanie negatywnych skutków zdrowotnych oraz zlikwidowanie szkodliwego oddziaływania na środowisko wyrobów zawierających azbest.

Tyle że realizacji programu nikt nie przypilnował. Jak wynika z raportu NIK z 2022 roku przez 20 lat realizacji programu usunięto niecałe 17% z prawie 8,5 mln ton zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych, a do unieszkodliwienia pozostało aż 7 mln ton. Tempo unieszkodliwiania azbestu wynosi zaledwie 0,12 mln ton rocznie. Wielkopolska na całkowite pozbycie się azbestu potrzebowałaby jeszcze ponad 70 lat.

Wynikało to głównie z z braku dofinansowania do wykonania nowych pokryć dachowych po usunięciu tych z azbestem. Problem finansowania prac ma rozwiązać nowa ustawa o wyrobach zawierających azbest. Jej projekt podtrzymuje obowiązek usunięcia lub zabezpieczenia azbestu przez użytkującego najpóźniej do końca 2032 roku. Zdaniem wielu nierealny termin.

.