Były rząd nie dokończył prac nad ustawą azbestową. Pieniądze tylko dla rolników

Do 12 stycznia trwa nabór wniosków o wsparcie na wymianę pokryć dachowych z azbestu w gospodarstwach rolnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. To jedyny taki program nie licząc gminnych. Poprzedni rząd nie dokończył prac nad ustawą o likwidacji wyrobów zawierających azbest, która miała przyspieszyć tempo ich usuwania. 

Azbest jest substancją o udowodnionym działaniu rakotwórczym, powoduje też pylicę azbestową, czy choroby opłucnej. Występuje w powietrzu w niebezpiecznej formie mikroskopijnych włókien, przyczynia się do długotrwałego i utajonego rozwoju chorób, a jego szkodliwość jest często bagatelizowana. Był używany w budownictwie przede wszystkim do produkcji dachów, a także rur, elementów elewacji i innych. Produkcja i sprzedaż wyrobów azbestowych zostały zakazane w Polsce pod koniec lat dziewięćdziesiątych.

W 2002 r. Rada Ministrów przyjęła krajowy „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”. Jego realizacja zaplanowana została na lata 2003–2032. Jednocześnie program ma na celu minimalizowanie negatywnych skutków zdrowotnych oraz zlikwidowanie szkodliwego oddziaływania na środowisko wyrobów zawierających azbest.

Tyle że realizacji programu nikt nie przypilnował. Jak wynika z raportu NIK do tej pory usunięto tylko niecałe 17% z prawie 8,5 mln ton zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych, a do unieszkodliwienia pozostało aż 7 mln ton. Tempo unieszkodliwiania azbestu wynosi zaledwie 0,12 mln ton rocznie. Wielkopolska na całkowite pozbycie się azbestu potrzebuje np. jeszcze ponad 70 lat.

Główny problem, co podkreśla NIK w swoim raporcie, wynika przede wszystkim z nieskutecznych rozwiązań prawnych. Dofinansowanie ze środków budżetu państwa obejmuje bowiem wyłącznie demontaż i unieszkodliwianie wyrobów azbestowych, ale już nie koszt wykonania nowego dachu, który często przekracza możliwości finansowe mieszkańców. Rozwiązaniem byłyby przepisy dotyczące wsparcia finansowego osób fizycznych w wykonaniu nowych pokryć dachowych w związku z usunięciem starych dachów zawierających azbest.

I takie przepisy miała zawierać ustawa o likwidacji wyrobów zawierających azbest. Najwyraźniej jednak Ministerstwo Rozwoju i Technologii miało ważniejsze sprawy na głowie, gdyż prac nad ustawą nie dokończyło. Jak tłumaczył się były już minister Waldemar Buda, zeszły one na „poziom roboczy”.

Jedyne co zostało to uruchomiony przez resort rolnictwa Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności. Rozpoczął się właśnie drugi nabór wniosków. Wsparcie na wymianę pokryć dachowych z azbestu w ramach KPLiZO przeznaczone jest dla osób ubezpieczonych w KRUS lub będących beneficjentami płatności bezpośrednich. Starający się o to dofinansowanie powinni mieć również nadany numer w ewidencji producentów rolnych i być właścicielami lub współwłaścicielami budynku, na którym planowana jest wymiana dachu. O pomoc nie mogą się ponownie ubiegać ci, którzy otrzymali ją w ramach pierwszego naboru.

Wysokość dofinansowania to 40 zł/ m2, a maksymalna powierzchnia dachu objęta dofinansowaniem to 500 m2. Warto wiedzieć również o różnicach między obecnym, a ubiegłorocznym naborem. Teraz inwestycje objęte wsparcie będą mogły być realizowane także na terenach gmin miejskich. Ułatwieniem ma być m.in. zniesienie obowiązku dołączenia do dokumentów kopii zgłoszenia budowy lub wykonania innych robót budowlanych, zezwoleń lub innych decyzji – zainteresowany dofinansowaniem będzie musiał oświadczyć, że dopełni niezbędnych formalności związanych z realizacją inwestycją we właściwym miejscowo starostwie powiatowym.

Wnioski przyjmowane do 12 stycznia 2024 r. wyłącznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ARiMR - otwórz. Na tym etapie można się też ubiegać o przyznanie 50-procentowej zaliczki.

W ramach pierwszego naboru do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wpłynęło 47 tys. wniosków. Do tej pory wypłacono ponad 118 mln złotych.